Introductie

Productie van de sculpturen Monáx door Schaalwerk, ontwerp van Siba Sahabi, fotografie door Chris Rijksen

Eenzaamheid neemt een haast onzichtbare plek in onze maatschappij in. Hoewel veel mensen er last van hebben, is het taboe om daar eerlijk over te zijn. Evolutionair gezien is de mens ‘gemaakt’ om met anderen te verbinden. We zijn groepsdieren: erbij horen was vroeger je belangrijkste levensverzekering. Alleen als lid van een hechte gemeenschap kon je gevaren zoals hongersnood, wilde dieren en aartsvijanden overleven. Verstoten worden betekende min of meer je doodvonnis. Onze maatschappij is in de afgelopen eeuwen onherkenbaar veranderd. In de westerse maatschappij streven we inmiddels individualisme en persoonlijke onafhankelijkheid na, maar toch is de verbinding met anderen wat ons echt gelukkig maakt en vervult. We willen nog steeds een vaste plek in een of meerdere gemeenschappen innemen. Eenzaamheid – de angst voor isolatie – is een emotie die veel mensen diep ongelukkig maakt.











productie van de sculpturen Monáx door Schaalwerk, fotografie door Chris Rijksen



Tijdens mijn onderzoek viel me op dat eenzaamheid nauwelijks wordt gepersonifieerd, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de dood. Denk aan Magere Hein, die overeenkomsten heeft met Vadertje Tijd. Of Thanatos in de Griekse en Morta in de Romeinse mythologie.

Hoe komt het dat we zeggen dat eenzaamheid ons kan overvallen, zonder deze ongenode ‘gast’ een gezicht te geven? Voor mijn project Monáx – dat ‘alleen’ in het Oudgrieks betekent — ben ik samen met een interdisciplinair team op zoek gegaan naar antwoorden op vragen als:

• Waar komt de emotie eenzaamheid vandaan? En wat is de functie van deze emotie?
• Op welke manier neemt eenzaamheid een plek in onze maatschappij in?
• Op welke manier is onze omgang met eenzaamheid in de loop van de tijd veranderd?
• Hoe wordt eenzaamheid verbeeld in de wereld van kunst, literatuur en film?
• En helpt het om eenzaamheid een gezicht te geven en zo het gevoel met mensen om je heen bespreekbaar te maken?

Deze website toont het resultaat van ons onderzoek. Door het erbij betrekken van diverse disciplines zoals filosofie, psychologie, kunst, literatuur en film wordt eenzaamheid in een brede sociaal-culturele context geplaatst.

Het project Monáx is een drieluik en bestaat uit deze website, een podcast en drie sculpturen, die in de openbare ruimte in Utrecht in de winter van 2020/21 worden getoond.

Siba Sahabi - hoofdredacteur











Siba Sahabi, fotografie door Chris Rijksen

Dankwoord

Het project Monáx werd mogelijk gemaakt door RAUM. Deze Utrechtse organisatie toont van 13 november 2020 tot en met 7 maart 2021 drie sculpturen en de podcast in de expositie genaamd ‘Living Apart Together’ op het Berlijnplein in Leidsche Rijn in Utrecht.

Drie artikelen, geschreven door Daniël Rovers, Karin Wolfs, en Nicole Montagne van het onderzoeksproject zijn tot stand gekomen door de steun van de Nederlandse Ambassade in Brussel. De drie artikelen werden via de Nederlands-Vlaamse website de-lage-landen.com in oktober 2020 voor het eerst gepubliceerd.

Mijn speciale dank gaat naar psycholoog en schrijver Marcelino Lopez, die het project Mónax van begin tot einde heeft begeleid en drie uitgebreide artikelen heeft geschreven. Zijn feedback was heel waardevol en bepalend voor het proces. Naast de reeds genoemde auteurs heeft Dirk van Weelden vanuit zijn discipline filosofie bijgedragen aan het onderzoek.


Chris Rijksen


Documentairemaker Chris Rijksen wil ik voor zijn creativiteit, expertise en inzet bedanken. Hij heeft de onderzoeksresultaten in geluid gevat en de podcastserie genaamd Monáx gecreëerd. Bert Jonker, Pieter Coupé en Bob van Toor hebben alle teksten proefgelezen en Leston Buell heeft alle teksten vakkundig naar het Engels vertaald.

Tenslotte ben ik de volgende mensen ontzettend dankbaar voor het delen van hun persoonlijke verhalen en expertise op het gebied van eenzaamheid en alleen zijn: Hanan, Dirk, Zuster Maria Confidens, Tessa, Casper, Ruben, Lino, Jaap, Bert en Robin.









fotografie door Chris Rijksen